Ülkemizde özellikle okulların açılmasıyla birlikte çocuk doktoruna başvuran annelerin en sık sorduğu sorularından biri; ''Benim çocuğum sık hasta oluyor acaba bağışıklık sistemi zayıf mı?''

Sık hastalanma şikayeti çocuk doktoruna başvuru nedenleri arasında ilk sıralarda yer alır.

Çocuğun sık hastalanması aileleri tedirgin eder. Ancak bu çocukların %50-60'ı tamamen sağlıklıdır, %30-40'nda atopi (alerjik bünye) vardır, %10'unda ise ciddi immün sistem (bağışıklık sistemi) yetersizliği ya da kronik hastalık vardır.

Burada, immün yetersizliği veya kronik hastalığı olan çocuğu normal çocuktan ayırmak son derece önemlidir. Bu ayırımda en önemli unsurlardan biri “sık infeksiyon”un tanımıdır. Çünkü özellikle 7 yaş altı olup, kreşe/ okula giden ya da kreşe/okula giden kardeşi olan çocuklar; yılda 10-12 kez üst solunum yolu infeksiyonu (nezle, grip, farenjit, tonsillit vb) geçirebilmektedir. Ayrıca ortalama bir üst solunum yolu infeksiyonu periyodu 1 hafta sürerse ve maksimum 2 haftaya uzarsa, yılda 10 kez üst solunum yolu infeksiyonu (ÜSYE) geçiren bir çocuk yılın yarısında hasta olabilir.

Bu çocuklar sağlıklı ancak şanssız çocuklar olarak da adlandırılmaktadır. Kreş/ okul gibi kalabalık ortamlarda bulunan çocukların özellikle ilk yıllarında infeksiyon sıklığı yüksektir. Pasif sigara içiciliğinin de ÜSYE riskini arttırdığı gösterilmiştir.

Tekrarlayan infeksiyonları olan çocukların yaklaşık %30’u atopiktir (alerjik bünyeli). Kronik alerjik rinit yanlışlıkla kronik veya tekrarlayan ÜSYE tanısı alabilir. Öksürük, hışıltı gibi semptomlar, reaktif hava yolu/ çocukluk astımı yerine sıklıkla pnömoni(zatürre) ya da bronşit gibi yanlış tanıların konulmasına neden olur. Bunun yanında, atopik hastalığı olan çocukların sinüzit, rinit, otit gibi yineleyen veya persistan ÜSYE geliştirme olasılıkları yüksektir.

İmmün Yetmezlik Düşündüren Ve İmmünolojik Tetkik Yapılması Gereken Durumlar

Aşağıdaki durumlardan biri veya daha fazlasına sahip çocuğun mutlaka immün sistem (bağışıklık sistemi) yetmezliği açısından değerlendirilmesi gerekir.

1. Yılda 8 veya daha fazla orta kulak enfeksiyonu

2. Yılda 2 veya daha fazla ciddi sinüzit enfeksiyonu

3. Yıldan 2 veya daha fazla pnömoni (zatürre)

4. Yıldan 2 veya daha fazla ciddi selülit (cilt enfeksiyonu)

5. Tüm hayatı boyunca 2 veya daha fazla menenjit

6. Tüm hayatı boyunca 2 veya daha fazla derin doku ve organlarda apsesi

7. Tüm hayatı boyunca 1 kez sepsis gibi ciddi enfeksiyon

8. Enfeksiyonların düzelebilmesi için intravenöz (damar içi) antibiyotiğe ihtiyaç duyulması

9. 2 ay veya daha uzun süre antibiyotik kullanımına rağmen enfeksiyonların düzelmemesi

10. 1 yaşından sonra ciltte veya ağız mukozasında inatçı pamukçuk ve mantar enfeksiyonları

11. Çocukta gelişim geriliği olması

12. Ailede immün yetmezlik öyküsü olması

13. Erken yaşlarda açıklanamayan enfeksiyonla kaybedilmiş kardeş hikayesi

14. Göbek kordonunun düşmesinin gecikmesi (>3 hafta)

15. Lenf bezlerinin olmaması veya Lenf bezlerinin çok büyük olması

16. Karaciğer ve dalak büyüklüğünün olması

Çocuğunuzun Sık Hastalanmaması için Yapılması Gerekenler

1. Anne sütü: Bağışıklık sisteminin güçlü olması için ilk 6 ay sadece anne sütü besleyin ve 2 yaşına kadar anne sütü verin.Yeni doğan döneminde en değerli besin anne sütüdür. Anne sütünü mutlaka verin! Anne sütünün içeriğinde bağışıklığının yükselmesi ve çocuğun ilk aylarda hastalıklardan korunması için özel maddeler var.

2. Çocuk dotorunuza düzenli takiplerinize gidin. Çocuklarda kansızlık, demir eksikliği, folat, B12 vitamini eksikliği, D vitamini eksikliği, çinko eksikliği sık hastalanmaya neden olur. Bu yüzden belirli aralıklarla eksiklik var mı araştırmalı, eksiklik varsa tedavi edilmelidir.

3. Düzenli ve yeterli uyku: Uyku düzenine önem verilen çocuklar hastalıklara karşı daha dirençli olur. Çocuklarda büyümeyi sağlayan, organların çalışmasını düzenleyen, aynı zamanda vücudun onarım mekanizmasında görevli olan ve bağışıklığı güçlendiren melatonin hormonu uyku halinde (karanlık ortamda-derin uykuda) salgılanır. Düzensiz uyku uyuyan çocuklar bu hormonun etkilerinden faydalanamaz; dolayısıyla vücut direnci zayıflar ve hastalıklara yakalanması daha kolay olur.

4. Ellerini düzenli ve sık yıkamasını sağlayın.Ellerini sık sık yıkasın. Özellikle okuldan geldiğinde ellerin yıkanmasının önemini anlatın. Ellerin düzenli ve sık yıkanması birçok enfeksiyon hastalığından korunmada en önemli koruyucu mekanizmadır.

5. Yaşına uygun ve düzenli spor yapmasını sağlayın.Yaşına uygun sporla meşgul olmasına ortam oluşturun, hareketsiz yaşam tarzından, telefon ve bilgisayardan uzak tutun.

6. Aşılarını ihmal etmeyin.Doğumundan itibaren tüm aşılarını yaptırın. Bebekler aşılanmazsa, vücutları hastalığa neden olabilecek mikroplara karşı güçsüz düşer. Bebeklik dönemi bağışıklık sistemi henüz yeterince oluşmadığı için en savunmasız dönemdir.

7. Sık hastalanan çocuklarda geniz eti-bademcik büyüklüğü, reflü ve atopi (alerjik bünye) olup olmadığı, mutlaka araştırılmalıdır.

8. Bağırsaklardaki iyi bakterileri arttırın, prebiotik ve probiotiklerin bağışıklık sisteminin gelişiminde önemli yeri vardır.

9. Sağlıksız atıştırmalıklardan kaçının. Abur cubur ve fast food yiyecekler bağışıklık sisteminin zayıflamasında önemli rol oynuyor. Bu nedenle hazır paketli gıdaların ve yüksek karbonhidratlı yiyeceklerin zararlarını çocuğunuza sabırla anlatın. Ara öğünlerde sağlıklı atıştırmalıklar olarak ceviz, fındık ve badem verin.

10. Bol sıvı tüketmesini sağlayın.

11. Sigara dumanından uzak tutun.

12. Mecbur kalmadıkça kalabalık mekanlara sokmayın.

13. Hasta kişi ve çocuklardan uzak tutun.

14. Mevsimine uygun giydirin.

15. Dengeli beslenmeye dikkat edin. Antioksidan olarak adlandırılan A, C, D, E vitaminlerinin, demir ve çinko yeterli miktarda alınmasına özen gösterin.

• A vitamini: A vitamini, sarı renkli ve koyu yeşil sebze, meyvelerden alınabilir.

• C vitamini: C vitamini hastalıklara karşı koruyucu vitaminlerin başında gelir ve çilek, kivi, kavun, portakal, mandalina gibi meyveler C vitamini açısından oldukça zengindir. Ayrıca zerdeçal, zencefil de C vitamini kaynaklarındandır.

• E vitaminini: E vitaminini, kuruyemiş, zeytin, zeytinyağı ve bazı yeşil sebzelerde bulunmaktadır.

• D vitamini: D vitamini için kaynak güneştir. Bu sebeple temiz hava ve güneşten de faydalanmayı ihmal etmemek gerekir.

• Çinko: Çinko, bağışıklık sistemi için önemli bir elementtir. Kırmızı et, nohut, ıspanak, süt, yoğurt, kabak çekirdeği, ceviz, fındık ve badem doğal bir antioksidan olan çinko bakımından zengin besinlerdir.

• Demir: Demir eksikliği bağışıklık sistemini en çok etkileyen nedenlerden biridir. Bu nedenle aralıklı olarak, demir eksikliğinin varlığı kontrol edilmeli ve ona göre tedavi düzenlenmelidir. Demir açısından zengin besinler; karaciğer, kırmızı et, balık, tavuk, yumurta, üzüm pekmezi, yaş üzüm, kuru üzüm, kuru kayısıdır.

• Omega 3 ve Omega 6: Bağışıklık sistemi dengesinin korunması için Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerinin de alınması gerekir. Omega 6, yağ kaynaklarının çoğundan alınabilirken; Omega 3 keten tohumu, ceviz ve balıktan karşılanabilir.

  
  

Kaynak

1. Sütçü M, Kara M, Somer A, Sık Hastalanan Çocuğa Yaklaşım, Çocuk Dergisi 2018;18(2):47-51

2. Özgür T, Sanal Ö, Enfeksiyonlar ve immün Yetmezlikler: Primer immün Yetmezliklere Klinik ve Laboratuvar Yaklaşım, Çocuk Enf Derg 2008; 2: 19-24

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

http://www.uzdrdundaryaykiran.com/

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

#sıkhastalanançocuk #çocuğumsüreklihasta #bağışıklıksistemi #uzdrdündaryakıran #uzdrdundaryaykiran #çocukdoktoru #uzmandoktor #maltepeçocukdoktoru #maltepecocukdoktoru #maltepepediyatrist #istanbulçocukdoktoru #istanbulcocukdoktoru #annebebek #bebek #çocuk #çocukbakımı #bebekbakımı #pediatrist #çocuksağlığı #mutlubebek #sağlıklıbebek #ağlayanbebek