Çikolata Kistleri (Endometrosis)

Çikolata Kisti Nedir ?

Çikolata kistleri, kanseröz olmayan içi sıvı materyel ile dolu ve tipik olarak yumurtalığın derin dokusunda yerleşmiş olan kistlerdir. Açıldıklarında içinde kıvamlı akışkan, kahverengi, adeta çikolata şelalesine benzer materyel geldiğinden adlarına çikolata kisti denmiştir . Aynı zamanda 'over endometrıoması' olarak da adlandırılırlar. Bu çikolata rengi, kistin içinde birikmiş eski kan ve doku artıklarından kaynaklanmaktadır. Tek yumurtalığı veya her iki yumurtalığı etkileyebildiği gibi tek bir tane veya çok sayıda da olabilirler.

Endometriosis hastalığı mevcut olan kadınların %20-40'ında bu kistler görülebilmektedir. Endometriosis dediğimiz hastalık, rahmin iç yüzünü döşeyen endometrium denen dokunun rahim dışında yumurtalıklar, tüpler ve diğer üreme organlarının üzerinde yerleşmesi sonucu oluşmaktadır. bu endometriosis dokusunun büyümesi şiddetli ağrılara ve hatta infertiliteye sebep olabilmektedir.

Çikolata kisti ne gibi şikayetlere yol açmaktadır?

Şikayetler kistten kiste değişebilmektedir. Kimi kadında hiç şikayete yol açmayıp tsadüfen saptanırken kimisinde ciddi şikayetlere yol açabilmektedirler. Şikayetlerin boyutu kistin büyüklüğü ile de orantılı değildir. Yani küçük bir kisti olan bir kadında şikayetler çok fazla olabilirken, dev gibi kisti olup hiç şikayeti olmayan kadınlar da mevcuttur. Kistin boyutu 2cm den 20 cm e kadar değişebilmektedir.

Çikolata kistinde olası şikayetler aşağıdaki gibidir:

• Ağrılı ve kramplı adet dönemleri
• Adet dışı da görülen pelvik kasık ağrıları
• Düzensiz adetler
• Cinsel ilişkide ağrı
• Bazı kadınlarda infertiliteye de yolaçabilir.
• Çikolata kistinin ani çatlaması durumunda karında kistin olduğu kişede şiddetli ağrı ve hassasiyet ile acil medikal bir durum yaratabilmektedir, bu konuda da endometrioması olan kadınlar uyarılmalıdır.

Çikolata kistine neler sebep olmaktadır?

Çikolata kistlerinin neden kaynaklandığı açık değildir. Neden oluştuğuna bağlı bir sürü teori vardır ancak hiçbiri kanıtlanmamıştır. Ençok kabul göreni tersine adet görme denen retrograd menstrüasyondur. Bu da adetin batın içine genital organlara nüfus ederek kistlere yapışıklıklara ve tubal tıkanıklığa yol açtığı teoridir.

Çikolata kistlerinin tanısı nasıl konmaktadır?

Hiç şikayeti olmayıp rutin jinekolojik muayene sırasında veya yukarıda belirttiğimiz şikayetleri olan kadınlarda jinekolojik muayene sırasında yapılan vajinal ultrason ile endometrioma olduğu düşünülen kistler kolaylıkla görülürler. Nadiren ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Ancak kistin endometrionma kisti olduğu ancak çıkarılmak veya biyopsilenmek suretiyle patolojik olarak konabilir. Ultrasonografi ile görülen kistin natürü hakkında çıkarmadan kesin tanısını koyamaz sadece fikir belirtebiliriz.

Çikolata kistleri nasıl tedavi edilirler?

Tedavi seçeneği bazı faktörlere göre belirlenmektedir:

• Yaşınız,
• Şikayetleriniz,
• Tek veya 2 overinde etkilenip etkilenmemiş olması durumu,
• Çocuk isteyip istenmemesi

Eğer kistiniz küçük ve hiçbir şikayete yol açmıyor ise sadece takip edilmesi yaklaşımı önerilebilir.  Bu bekleme sırasında hiçbir tedavi uygulanmayabilir veya yumurtlamayı önleyici doğum kontrol hapları kullandırılabilir. Bu ilaçlar ağrı kontrol altına alınmasına, kistin büyümesinin yavaşlatılması için kullanılabilirler ancak kistin tedavisi için değildirler yani kisti yok etmezler. 

Ancak şu durumlarda da kistektomi denen kistin çıkarılması yani cerrahi tedavisi gerekebilir;

• Şiddetli, dinmeyen ağrılar
• 4 cm den büyük kist boyutu
• Kanseröz olabilecekler (bunların çok azında ancak yüzde 1'inde gelişmektedir)

Çikolata kistlerinin cerrahi tedavisi ise genellikle kapalı yöntem denen laparoskopik yapılmaktadır. Karın yüzeyinde büyük kesilere gerek kalmadan göbek deliğinden konulan optik ve 2-3 adet 5mm lik delikler açılarak kist çıkarılabilmektedir.

Cerrahi tedavisinin doğurganlık üzerine etkileri tartışmalıdır. Bazen kist ile beraber yumurtalığın sağlam dokularının da çıkarılması yumurtalık fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bazen de kistin toksik ve inflamuar dönüşümleri yumurtlamayı olumsuz etkileyebilmektedir.

Çikolata kistlerinin döllenmeye etkileri nelerdir?

Çikolata kistleri kapladıkları alan ile yumurtalık dokusuna zarar verip sağlıklı kısmını azaltabilirler. Tedavileri zordur ve onları çıkarmak için yapılan pelvik cerrahile yumurtalık yüzeyinde yaralanmaya ve bu da doğurganlığın düşmesine yol açabilir.

Çikolata kisti olan kadınların olmayanlardan farkı:

Daha az yumurtaları vardır

Yumurtalar daha az matür yani olgunlaşma gösterir

Daha yüksek olan Folikül stimüle edici hormon düzeyi (FSH), yumurtlamada problem çıkarabilir.

Çikolata kisti olup gebelik elde edilemeyen kadınlarda tüp bebek (IVF) uygulaması diğer bir seçenek olabilir

#çikolatakisti #cikolatakisti #laparoskopi #histeroskopi #ivf #endometriozis #endometriosis

Kaynaklar

Chocolate cysts from ovarian follicles
Impact of endometriosis on quality of life and work productivity: a multicenter study across ten countries
Endometriosis
Epidemiology of endometriosis
The endoscopic localization of endometrial implants in the ovarian chocolate cyst
CA 125 concentrations in ovarian 'chocolate'cyst fluid can differentiate an endometriotic cyst from a cystic corpus luteum
https://en.wikipedia.org/wiki/Endometrioma