Akselerasyon ve Deselerasyon: Coup - Contrecoup zedelenmeler

Penetran olmayan (künt) kafa travmalarında oluşan beyin dokusu zedelenmeleridir; trafik kazaları, darp, işkence,vb etkilerde ve hırpalanmış çocuk sendromunda ve dövülmüş çocuk sendromunda oldukça sık rastlanan lezyonlardır. 

• Oluşan lezyon serebral kontüzyondur; genellikle doğrudan darbe bölgesinin altındaki beynin zedelenmesidir
• Fokal nörolojik bulgulara neden olabilir. Yeterince güçlü darbelerde, pia ve korteks yırtılması oluşabilir
• Girusların tepesi üzerindeki küçük damarlar yırtılır, bölgesel kanama oluşur
• Kanama, genellikle koni biçimindedir (koninin tepe noktası beyaz maddeye, tabanı darbe bölgesine bakar) 
• Subaraknoidal bölgedeki beyin-omurilik sıvısı içinde kanelemanları vardır
• Lezyonun çevresi ödemlidir (perifokal ödem) 
• Kontüzyon alanındaki korteks katmanları belirsizleşir
• Lezyon alanında, doku artıklarının temizlenmesi için çok sayıda fagosit ve mikroglial hücre doluşur
• Zarar gören beyin dokusunun onarımı için granülasyon dokusu oluşur; bir süre sonra da fibro-glial nedbe dokusuna dönüşür (serebral sikatris; epilepsi nedeni olabilir)
• Önemli yaralanmalarda, kontüzyonlar büyük olabilir ve daha derine uzanabilir
• Laserasyon lezyonu oldukça belirgindir; subaraknoidal boşlukta ve intraserebral alanlarda kanamanın ön planda olduğu ezilme alanıdır

Patogenez

• Bu tür lezyonların oluşmasında Akselerasyon-Deselerasyon mekanizması çalışır (akselerasyon: ivmelenme, hızlanma; deselerasyon: yavaşlama, frenleme)
• Örneğin, hızla giden bir aracın duran bir cisme (ağaç, duvar, araç, vb) çarpmasıyla, önde-sağda oturan kişinin kafasını panele ya da cama çarpmasıyla hareketlenen beyin önce hızla frontal kemiğe çarpar (akselerasyon), sonra azalan ivmeyle geriye doğru hareketlenerek oksipital kemiğe ve/veya temporal kemiğe çarpar (deselerasyon). 
• Bu örnekteki akselerasyonda, aracın hızına uygun bir ivmesi olan beyin, eylemin ansızın durmasıyla öne doğru hareketini sürdürerek aynı hızla frontal kemiğe çarpar. Önce öne doğru savrulan kafatası, saniyeler içinde arkaya doğru savrulur; bu kez, beyin kafatasının arka duvarını oluşturan oksipital kemiğe çarpar. Bu olgu, bir "sarkaç" salınımını andırır.
• Akselerasyon nedeniyle frontal kemiğe çarpmayla (primer çarpma) oluşan lezyonlar coup zedelenme, deselerasyonda oksipital kemiğe ve/veya temporal kemiğe çarpmayla (sekonder çarpma) oluşan lezyonlar contrecoup zedelenme olarak nitelenir.
• "Contrecoup" kontüzyonları yaygındır, "coup" kontüzyonlarıyla aynı görünüme sahiptir