Mast hücreleri

Mast hücreleri dokularda (akciğer, GİS, deri, vd) yerleşik hücrelerdir, daha çok perivasküler bulunurlar. Bazofiller ise sitoplazmalarında bazofil granüller bulunan polimorflardır. Her iki hücre de kemik iliği kökenlidir, yüzeylerinde IgE’ye duyarlı reseptörler içerirler. Mast hücreleri ve bazofiller organizmada çeşitli türlerden medyatörleri en çok üreten hücrelerdir; bu maddeleri sitoplazma granülleri içinde saklarlar.
Bir antijen, travma, soğuk ya da yangı etkisiyle aktive olan mast hücreleri sitoplazma granüllerini hücre dışına atarlar (degranülasyon). Mast hücrelerinin aktive olduğu koşullara verilebilecek en iyi örnekler allerjik süreçler ve Tip I aşırıduyarlılık tepkileridir. En önemli etkiyi “anafilaktik şok” olgusunda gösterirler.
Degranülasyon başladığında sitoplazma granüllerinin içindeki medyatörler (histamin ve TNF-alfa) öncelikle salınır. Birkaç dakika sonrasında da yeni üretilen çok sayıda medyatörün (PGD2, PAF, lökotrienler, kemokinler, başkaca sitokinler, FGF, mukopolisakkaridler, serine proteaseler) salınımı başlar. Bunların bir bölümü nötrofiller ve eozinofiller için kemotaktik etkisi olan maddelerdir.

Histamin damar geçirgenliğinde ve allerjik aşırıduyarlık reaksiyonlarında (örneğin, düz kasların etkileyerek bronşların daralması) etkili olan bir vazoaktif amindir; damar duvarlarındaki özgün H1 reseptörlerine bağlanarak endotel hücrelerinde büzüşmeye yol açar. Büzüşen endotel hücreleri arasında oluşan açıklıklardan dışarı çıkan kan sıvısı yangısal ödemin ilk adımıdır.
Mast hücrelerinin fagositoz yapabileceği gösterilmiştir; kolloidal partikülleri, bakterileri, toksinleri ve enzimleri fagosite edebilmektedirler.

Mast hücreleri bölünerek çoğalabilir, tümör (mastocytoma) oluşturabilirler.