Antijen sunan hücreler (dendritik hücreler; APC)

Antijen sunan hücreler, kemik iliği kök hücrelerinden kökenlidirler. Monositler ve doku makrofajları da dendritik hücre niteliği kazanabilen hücrelerdir (bu değişimlerini sitokin-classII MHC moleküllerinin etkileşimi sonrasında kazanırlar). Bazı özel koşullarda, başkaca hücrelerin de APC işlevini gösterdikleri izlenir. Örneğin, lenf düğümlerindeki ve dalaktaki foliküllerde bulunan B-lenfositleri APC niteliğini kazanabilmektedir; APC niteliğini kazanan bu hücrelere “foliküler dendritik hücre” adı verilir. Özel durumlarda epitel hücreleri ve endotel hücreleri de antijen sunan dendritik hücre işlevi kazanabilir. Dendritik hücrelerin örümceksi sitoplazma uzantıları vardır. Özellikle B-lenfositlerinin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde toplaşırlar. Timus medullası, lenf düğümleri ve dalak lenf folikülleri, akciğerler, genital sistem, üriner kanal, sindirim kanalı ve deri dendritik hücrelerin bolca bulunduğu dokulardır. Lenf düğümleri ve dalak lenf folikülleri dışındaki yerleşimlerde bulunan dendritik hücreler henüz olgunlaşmamış hücrelerdir. Örneğin, derideki dendritik hücreler (Langerhans hücreleri) karşılaştıkları antijeni fagosite eder etmez lenf akımıyla bölgesel lenf düğümlerine göç eder ve orada olgunlaşırlar. Olgunlaşma süreci tamamlanan dendritik hücreler antijenle ilgili bilgileri T-lenfositlerine aktarmaya başlarlar; bu işlevlerinde “class I ve Class II MHC” moleküllerinin büyük payı vardır. Antijeni algılayan lenfositler lenfatikler yoluyla lenfoid dokulardan ayrılır, ductus thoracicus kanalıyla dolaşıma çıkarak antijenin yoğun olduğu bölgelerden gelen sinyallere doğru yönelirler. Yangı niteliğindeki bir süreçte, endotel hücrelerinden ve lökositlerden kökenli selektin ve addressin grubu adezyon moleküllerince yönlendirilirler.

Antijen sunan (dendritik) hücreler;

• T-lenfositlerinin ortamdaki antijeni algılamasını kolaylaştırırlar
• Canlı etkenleri fagosite eder ve onların antijenlerini bölgesel lenf düğümlerine taşıyarak T-lenfositlerine ulaştırırlar (aktive olan T-lenfositleri bu antijenin kaynağına karşı tepkisini gösterir)
• Lenf ya da kan dolaşımıyla gelen ve C3b ile işaretlenmiş (opsonizasyon) immun kompleksleri yakalarlar
• T-lenfositlerini bir antijenin varlığı konusunda bilinçlendirirken, öte yandan da bu antijeni unutmayacak olan B-lenfosit bellek hücrelerinin oluşmasına katkıda bulunur