Atatürk’ün Açılışını Yaptığı Son Fabrika
Bugün, temeli 28 Kasım 1935’te, dönemin başbakanı İsmet İnönü ve İktisat Vekili Celal Bayar tarafından atılan, Bursa Merinos Fabrikası’nın 2 Şubat 1938’de, Atatürk tarafından açılışının yıldönümü.
Sümerbank’a bağlı olarak kurulan tekstil fabrikalarından, Gemlik Suni İpek Fabrikası ile Bursa Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası’nın, Türkiye’nin ilk sanayileşme atılımları çerçevesinde farklı bir yeri vardı; fabrikaların açılışları, Atatürk’ün yaptığı son açılışlar olmuştu.
Atatürk, Yalova’dan hareket ederek, önce Gemlik’teki fabrikanın açılışını yapmış, geceyi Bursa Çelik Palas’ta geçirmiş ve ertesi gün Merinos Fabrikası’nın açılışını gerçekleştirerek onur defterine şöyle yazmıştı: “Sümerbank Merinos Fabrikası, çok kıymetli bir eser olarak millî sevinci arttıracaktır. Bu eser yurdun, hususiyle Bursa bölgesinin endüstri inkişafına ve büyük millî ihtiyacın giderilmesine yardım edecektir”.
Celal Bayar, yaptığı açılış konuşmasında; “Reisicumhurumuz, Şefimiz Atatürk’ün emirleri ile size hitap ediyorum. Bundan iki sene evvel, Atatürk rejiminin kıymetli evladı İsmet İnönü’nün azimkar ve kudretli eli ile temeli atılmış bu fabrikanın açılışını, büyük bir sevinç ile yapıyorum” demişti.
Cumhuriyet tarihinin sembol işletmelerinden biri olan fabrika, Nuri Demirağ tarafından, zamanının en gelişmiş teknolojisiyle iki yılda tamamlanmıştı. Devlet tarafından yurtdışında eğitilmiş Türk mühendislerin görev aldığı kuruluş, 1650 çalışanı ile, 24 saat aktifti. İplik üreten işletme, 1944’te dokuma tesislerinin de ilavesiyle; Ortadoğu ve Balkanlar’ın en büyük entegre yünlü kumaş fabrikası olmuş, Avrupa’nın ise en büyük yünlü dokuma fabrikaları arasına girmişti.
1960’larda, Bursa ekonomisine en önemli katkıyı sağlayan kurum haline gelen bu işletme, 2004’te kapatıldı; arazisi ise Büyükşehir Belediyesi’ne bedelsiz devredildi. 1990’da açılmış olan ve eski fabrikanın çeşitli makinelerinden, çalışanların kimlik bilgileri ve fotoğraflarından oluşan müze de kaybolup gitti 😔
Kaynaklar: Sertaç Kayserilioğlu (NTV Tarih, Şubat 2011), #tarih
