Beze Nedir, Neden olur, Nasıl Tedavi edilir?

#beze #yağbezesi #lipom #bezetedavisi #yağbezesitedavisi #lipomtedavisi #lipomtedavisiistanbul #yağbezesitedavisiistanbul 

Cilt altında olan ve elle sert veya yumuşak olarak hissedilen şişliklere halk arasında beze denilmektedir. Nispeten daha büyük olanları yumru olarak adlandırılır. Tıbbi olarak cilt altında şişlik ile kendini gösteren birçok farklı lezyon vardır. Bunlar arasında en sık rastlanan şişlikler lenf bezi şişlikleri, lipom (yağ bezesi) ve kist sebase (yağ kisti) diye bilinen lezyonlardır. Bunların dışında iyi huylu birçok tümörden, daha nadir olarak görülen kanserlere kadar birçok hastalıklar cilt altı şişlikle kendini gösterebilir. Görüldüğü gibi cilt altı bezeleri büyük oranda iyi huylu hastalıklara bağlı olmakla birlikte hastada hayati tehlike de dahil ciddi sonuçları olan kanserlerin belirtisi olabilir. Bu nedenle cilt altı şişlikleriyle karşılaştığımızda doktora muayene olmak konusunda tereddüt edilmemelidir. Erken tanı ile kanser gibi birçok ciddi hastalığın tedavisi mümkün olmaktadır. Bezeler çok farklı lezyonlar olduklarından, oluş sebepleri de kaynaklandığı dokulara göre birbirinden farklılık gösterirler. Teşhis, takip ve tedavi yaklaşımları da birbirinden farklıdır.

 Cilt Altı Beze ve Yumrular Nasıl Teşhis Edilir? 

Her ne kadar cilt altı bezeler birbirinden farklı olsa da teşhis ve takipte ortak prensipler uygulanır. Buna göre muayene ile birçok şişlik tecrübeli hekimler tarafından doğru şekilde teşhis edilebilir. Gerekirse yüzeysel ultrason çekilir. Nadiren tomografi veya MR gerekebilir. Buna rağmen kesin tanı konamayan bezeler teşhis amaçlı ya tamamen cerrahi olarak çıkarılır ve patolojik tetkik için gönderilir veya değişik yöntemlerle parça alınıp yine teşhis amaçlı patolojiye gönderilir. Lezyonun nasıl tedavi edileceği patoloji sonucuna göre belirlenir. 

Sık Rastlanan Cilt Altı Beze ve Yumruları:

Lipom (Yağ Bezesi)

 Tıbbi olarak lipom olarak adlandırılan iyi huylu tümörler halk arasında yağ bezesi olarak bilinmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere yağ dokularının kontrolsüz olarak bir araya gelmesine bağlı olarak oluşurlar. Oldukça sık görülen bir sorun olmasına karşın doktora başvurulmamasından dolayı görülme sıklığı net olarak tespit edilememiştir. Ancak yapılan çalışmalar toplumun genelinde her yüz kişiden birinde lipom olduğunu tespit etmiştir. Lipomlar vücutta tek tek ya da birden fazla olarak bulunabilir. Bireyde birden fazla lipom varsa bu duruma lipomatoz adı erilmektedir. Çoklu lipomların bulunması Gardner sendromu, adiposis dolorosa ve Madelung hastalığı gibi bazı sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir. Bu nedenle çoklu lipomlar tespit edilirse doktorun gerekli görmesi durumda bu hastalıkların varlığı araştırılır. Lipomlar ve bahsedilen hastalıklar arasındaki ilişki hakkında ayrıntılı bilgi edinmek içim alıntı yapılan makaleye verilen linkten ulaşabilirsiniz. 1 Yağ bezesi vücudun kafa derisi dışında her yerinde bulunabilir. Kafa derisinde olan lezyonlar yağ bezesi değil yağ kisti olarak sınıflandırılmaktadır. Lipomlar sınırları belli, yumuşak dokulu ve cilt altında hareket ettirilebilen cilt lezyonlarıdır. Boyutları birkaç milimetreden 5-10 cm kadar değişkenlik gösterebilir.Nadiren daha büyük olabilir. Büyük olanları liposarkom denen yağ dokusu kanseri ile karışabilir. Yapılan araştırmalar büyük ve çoklu lipomlarım %5 ila %10unun ailesel yani genetik hastalıklarla ilişkili olduğunu tespit etmiştir.2 Teşhisi muayene ve ultrason ile konur. Bazı ailelerde daha sık görülebilir. Şüpheli olan veya bir şekilde rahatsızlık yaratan lipomlar lokal anestezi altında cerrahi olarak çıkarılarak tedavi edilir. Diğerleri takip edilir ve hızlı büyüme varsa o zaman cerrahi olarak çıkarılır. 

Kist Sebase (Yağ Kisti)

Halk arasında yağ kisti olarak bilinen lezyonlar tıbbi olarak kist sebase olarak anılır. Sıklıkla saçlı deride görülmekle beraber vücudun değişik bölgelerinde bulunabilir. Sebase kistler içerilerinde sebum adı verilen sıvı veya akışkan bir madde içeren kapsülle çevrili cilt altı oluşumlardır.Kanserle ilgisi olmayan iyi huylu yapılardır. Kapsülle çevrili olmalarında dolayı çevre dokularla ilişkisi yoktur. Tıpkı yağ bezeleri gibi üzerine bastırıldığı zaman hareket eden, yumuşak yapılı ve ağrıya neden olmayan dokulardır. Yağ kistleri saçlı deri de bulunan yağ bezlerinin tıkanmasına veya salgılanan sebum sıvısının herhangi bir sebepten dolayı cilt dışına çıkamamasına bağlı olarak oluşur. (sebum sıvısı saçlı derinde bulunan yağ bezleri tarafından salgılanan bir sıvıdır.) Bir veya daha çok sayıda olabilir. Yağ kistleri büyüklüğü birkaç milimetreden 5-6 santimetreye kadar değişen yuvarlak şişliklerdir. İltihaplanırsa ağrı ve abseleşme yapabilir. Bazı ailelerde daha sık görülür.

 Çoğunlukla muayene ile teşhis edilebilir. Şüphe varsa yüzeyel ultrason çekilerek teşhis konur. Lokal anestezi altında cerrahi yöntemle çıkarılarak tedavi edilir. Yapılan araştırmalarda yağ kistlerinin daha sık 20 li ve 40 lı yaşlarda görüldüğü tespit edilmiştir. Ayrıca yağ kistini genellikle akne problemi ile birlikte görüldüğü de araştırmalarda elde edilen veriler arasındadır.3

Lenf Bezleri 

Boyun yan ve ön tarafları, koltuk altları ve her iki kasık etrafında cilt altı bölgede yerleşmiş birçok lenf bezi bulunmaktadır. Bunlar ancak değişik sebeplerle büyüdüğünde elle hissedilir. Birkaç santimetreye kadar büyüyebilir, kısmen yumuşak ya da sert ve yerinde sabit olabilir. Büyüme sebebi sıklıkla bölgeye yakın iltihabi hastalıklardır. İltihap sebebi ile büyüyen lenf bezleri genellikle ağrılıdır. Daha seyrek olarak bir kanserin yayılması veya lenf bezinin kendi kanseri de büyümeye sebep olabilir. Bunlar ağrısızdır. Neredeyse tüm kanser çeşitlerinin ilk yayıldıkları yerler en yakın lenf bezleri olduğundan kanser hastalarının teşhis ve takibinde lenf bezleri büyük önem taşır. Teşhis için muayene, ultrason veya diğer tetkik ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır. Gerekirse cerrahi olarak alınıp patolojik tetkiki yapılarak kesin tanıya varılır. İltihabi lenf bezi şişlikleri antibiyotiklerle tedavi edilir. Diğerleri için tedavi sorunun kaynağına bağlı olarak belirlenir. Bunların dışında cilt altında şişlik ve yumru yapan ve daha nadir görülen birçok hastalık bulunmaktadır. Hepsi de aynı prensiple önce muayene edilir, gerekirse çeşitli tetkik ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanarak teşhis edilmeye çalışılır. Şüphe varsa teşhis amacıyla kısmen veya tamamen cerrahi olarak çıkarılır ve patolojik tetkik için gönderilir.             Görüldüğü gibi cilt altındaki şişlik ve yumruların çoğu iyi huylu olmakla birlikte bazıları hayatı ciddi olarak tehdit eden kanser veya kanserin yayıldığı bezeler olabilir. Bu durumla karşılaşıldığında erken tanı hayat kurtarıcı olduğundan doktora bir an önce görünmek hayati önemdedir. 

Kaynaklar

1. 3Weir, C. B., & Hilaire, N. J. S. (2018). Epidermal Inclusion Cyst. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
2. Charifa, A., & Badri, T. (2018). Lipomas, pathology. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
   
3. Kolb, L., Barazi, H., & Rosario-Collazo, J. A. (2019). Lipoma. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.