Bazal Ganglionlar

+Vücudun mtor hareketlerinin koordinasyonunda etkili, beyaz cevher içerisinde yerleşsmiş olan nucleuslar topluluğudur. sinir hücresinin gövdesi ve aksonun başlangıç kısmı gruplar halinde birleştiğinde oluşan yapıya, periferik sinir sistemindeki nöron topluluğuna denir.

+Bazal gangliyonlar (veya bazal çekirdekler), omurgalıların beyinlerindeki çeşitli kökenlere sahip bir subkortikal çekirdek grubudur. İnsanlarda ve diğer primatlarda, esas olarak globus pallidus'un bir dış ve iç bölgeye bölünmesinde ve striatumun bölünmesinde bazı farklılıklar vardır. Bazal gangliya, ön beynin tabanında ve orta beynin üstünde yer alır. Bazal gangliyonlar, serebral korteks, talamus ve beyin sapının yanı sıra diğer birkaç beyin bölgesi ile güçlü bir şekilde birbirine bağlıdır. Bazal gangliyonlar, istemli motor hareketlerin kontrolü, prosedürel öğrenme, alışkanlık öğrenme, göz hareketleri, biliş ve duygu gibi çeşitli işlevlerle ilişkilidir.

+Bazal gangliyonun ana bileşenleri - fonksiyonel olarak tanımlandığı şekliyle - hem dorsal striatum (kaudat çekirdek ve putamen) hem de ventral striatum (nükleus akümbens ve koku tüberkülü), globus pallidus, ventral pallidum, substantia'dan oluşan striatumdur.  Bu bileşenlerin her biri karmaşık bir iç anatomik ve nörokimyasal organizasyona sahiptir. En büyük bileşen olan striatum (dorsal ve ventral), bazal gangliyonun ötesindeki birçok beyin alanından girdi alır, ancak çıktıyı yalnızca bazal gangliyonun diğer bileşenlerine gönderir. Pallidum striatumdan girdi alır ve motorla ilgili bir dizi alana inhibitör çıktı gönderir. Substantia nigra, bazal gangliya fonksiyonunda önemli bir rol oynayan nörotransmiter dopaminin striatal girdisinin kaynağıdır. Subtalamik çekirdek, esas olarak striatum ve serebral korteksten girdi alır ve globus pallidusa yansıtır.

+Popüler teoriler, bazal gangliyonları öncelikli olarak eylem seçimine dahil eder - herhangi bir zamanda birkaç olası davranıştan hangisinin uygulanacağına karar vermeye yardımcı olur. Daha spesifik bir ifadeyle, bazal gangliyonun birincil işlevi, istemli hareketlerin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için motor ve premotor kortikal alanların aktivitelerini kontrol etme ve düzenleme eğilimindedir. 

+Deneysel çalışmalar, bazal gangliyonların bir dizi motor sistemi üzerinde inhibe edici bir etki yaptığını ve bu inhibisyonun salınmasının, bir motor sistemin aktif hale gelmesine izin verdiğini göstermektedir. Bazal gangliyonlarda gerçekleşen "davranış değiştirme", yürütücü işlevlerde anahtar rol oynayan prefrontal korteks dahil olmak üzere beynin birçok bölümünden gelen sinyallerden etkilenir.

+Daha yakın zamanlarda, bazı sinirbilimciler ve bilişsel bilim adamları , bazal gangliyonların sadece motor eylem seçiminden değil, aynı zamanda daha fazla bilişsel eylemlerin seçiminden de sorumlu olduğunu varsaymaktadır. Bazal gangliyonlarda hesaplamalı eylem seçimi modelleri bunu birleştirmeye başladı.

+Bazal gangliyonlar, normal beyin fonksiyonu ve davranışı için büyük önem taşır. İşlev bozuklukları, prefrontal kortekse verilen hasardan kaynaklananlara benzer bilişsel kusurların yanı sıra davranış kontrolü ve hareket bozuklukları da dahil olmak üzere çok çeşitli nörolojik durumlarla sonuçlanır. Davranışlar arasında Tourette sendromu, obsesif-kompulsif bozukluk ve bağımlılık bulunur. Hareket bozuklukları arasında en önemlisi, substantia nigra'da dopamin üreten hücrelerin dejenerasyonunu içeren Parkinson hastalığı, esas olarak striatum hasarını içeren Huntington hastalığı, distoni ve daha nadiren hemiballismus yer alır. Bazal gangliyonlar, bileşenlerine farklı isimler verilen limbik bir sektöre sahiptir: nükleus akümbens, ventral pallidum ve ventral tegmental alan (VTA). Bu limbik kısmın, VTA'dan nörotransmiter dopamini ve mezokortikal yolu kullanan nükleus akümbensine mezolimbik yol aracılığıyla, ödül öğrenmede olduğu kadar biliş ve frontal lob işlevinde de merkezi bir rol oynadığına dair önemli kanıtlar vardır. Kokain, amfetamin, doktor tarafından reçete edilen özel ilaçlar ve nikotin dahil olmak üzere bir dizi yüksek düzeyde bağımlılık yapıcı ilacın bu dopamin sinyalinin etkinliğini artırarak işe yaradığı düşünülmektedir. Şizofrenide VTA dopaminerjik projeksiyonunun aşırı aktivitesine işaret eden kanıtlar da vardır. 

+Bazal çekirdeklerin bilgi girişi putamen ve nucleus caudatus (striatumda) gerçekleşir (en yoğun kortexten bigi alırlar). Bilgi çıkışı globus pallidus ve substantia nigradan olur. 

1) Nuc. Caudatus:

-şekli virgüle veya c harfine benzer.

-thalamusun lateralinde yer alır.

-caput, corpus ve cauda olmak üzere üç bölümü vardır.

-nuc.caudatusun tüm bölümleri ventriculus lateralis ile yakın komşuluk içindedir.

-caput nuclei caudatinin ön ucu aşağıda putamen ile devam eder

2) Nuc. Lentiformis:

-nuc. caudatus ve thalamusun lateralinde yer alan beyin kesitlerinde karma ya da lense benzeyen lateralde daha koyu renklş putamen ve medialde daha açık renkli iki parçalı globus pallidustan oluşan çekirdektir

-putamen ve globus pallidusu birbirinden ayıran beyaz cevher yaprağı lamina medullaris lateraldir.

3) Nuc. Substantia Nigra:

-mesencephalonda yer alan bu çekirdek kendisini oluşturan nöranlarda bulunan melanin pigmenti nedeni ilekoyu renkli bir yarım ay şeklinde görünür.

-ventral yerleşimli pars reticulata, daha koyu renkli pars compacta olmak üzere iki bölümden oluşur.

-temel bağlantıları nuclei basales ile olduğundan ve lezyonlarında motor fonksiyon bozuklukları ile seyreden parkinson hastalığı geliştiğinden nuclei bazales içinde kabul edilir.

4)Nuc. Subthalamicus:

-thalamusun altındaa, capsula internanın medialinde ve substantia nigranın üstündedir

-temel bağlantıların basal çekirdeklerle olması ve lezyonlarında vücudun karşı yarımında hemiballismus adı verilen kontrol edilemeyen şiddetli bükülme hareketleri şeklindeki motor fonksiyon bozuklukları oluşturması nedeniyle fonksiyonel olarak nuclei basales içerisinde değerlendirilirler.

KAYNAK: https://en.wikipedia.org/wiki/Basal_ganglia