Starling ilkeleri: Sodyum ve su tutulması

• Vücut ağırlığının %70’e yakını su’dur. Vücuttaki su hücrelerde (intrasellüler) ya da hücre dışında (ekstrasellüler) bulunur. 
• Ekstrasellüler sıvı hücreler arasındaki sıvı ile kan sıvısından oluşur. 
• Sodyum ve ekstrasellüler sıvı arasında yakın ilgi vardır. 
• İdrarla çıkarılan sodyum azaldığında kanda ve intersellüler sıvıda sodyum birikir.  Buna koşut olarak intravasküler sıvı artar böylece hidrostatik basınç yükselir, ödem başlar. 

Vücuttaki sodyumun denetlenmesini 3 sistem yönetir: 

• Renin-angiotensin sistemi, 
• Atrial natriüretik sistem, 
• Sempatik sinir sistemi. 
  • Bu sistemleri etkileyen bir olumsuzluk vücutta sodyum tutulmasına ve böylece ödem oluşmasına neden olur. Bu faktörlerin tümü ödem oluşmasına katkıda bulunur:
  • Sodyumun büyük bölümü böbreklerin proksimal tubuluslarından reabsorbe edilir. 
  • Kalan %20 kadarı distal tubuluslardan reabsorbe olur. 
  • Aldosteron, ACTH, testosteron, progesteron ve östrojen böbrek tubuluslarından sodyum reabsorbsiyonunu arttıran hormonlardır. 
  • Antidiüretik hormon idrarı azaltır (oligüri). 

Patogenez

• Glomerül filtrasyonundaki azalma (oligüri) sodyum retansiyonuna neden olur, ödem başlar (poststreptokoksik glomerülonefrit, akut böbrek yetmezliği).
• Renal kan dolaşımı azaldığında aldosteron ve antidiüretik hormonların yapımın­da artış olur (konjestif kalp yetmezliği). 
• Sistemik ödem olgularında kan sıvısının yaygın olarak damar dışına çıkması nedeniyle kan volümü azalır (hipovolemi). Bu etki renin-angiotensin-aldosteron mekanizmasını devreye sokarak sodyum retansiyonuna neden olur. 
• Nefrotik sendromda plazma aldosteron düzeyi yükselir. 
• Karaciğer sirozunda aldosteron inaktivasyonu yeterli olmadığından kandaki aldosteron düzeyinde artış saptanır.