Makrofajlar (monositler & doku histiositleri) - Monositoid

Makrofajlar ailesi, monositler ve doku histiositlerini içeren fagositlerden oluşur. Monositler, kan dolaşımında bulunan, kemik iliği kökenli, böbrek biçiminde çekirdekleri olan yuvarlakça hücrelerdir. 1-5 gün süreyle kanda dolaştıktan sonra dokulara geçer ve yerleşik doku makrofajına (histiosit) dönüşürler; bunlar

• Sinir sistemindeki mikroglialar
• Karaciğerdeki Kupffer hüc­releri
• Akciğer alveol hücreleri
• Osteoklastik hücreler
• Dalak ve lenf bezlerindeki sinuzoidleri döşeyen hücreler
• Skuamöz epiteldeki Langerhans hücreleri

Makrofajların yangı sürecindeki işlevleri:

• Fagositoz
• Antijen sunma (immun tepkinin kamçılanması)
• Sitokin (interferonlar, interlökinler) üretilmesi
• Aşırıduyarlılık tepkilerine katkı
• Özgün moleküllerin sentezi (antibakteriyel-antiviral-antitümör maddeler, pıhtılaşma faktörlerinin bazıları, damar ve kollagen büyüme faktörleri, vd)
• Hücre ve madde artıklarının temizlenmesi
• Sistemik tepkilerin oluşması (akut faz reaksiyonu, ateş, kaşeksi)

Makrofajlara özgü nitelikler:

• Makrofajlar hedefi yok etme amacını sitokinleri (TNF) ve serbest radikalleri üreterek gerçekleştirirler; özellikle opsonizasyonla işaretlenmiş hedefleri kolayca yok ederler (antikor-kompleman destekli sitotoksisite).
• Makrofajlar akut ve kronik yangılarda görülebilirler. Akut yangıda beliren aktif makrofajların ürettiği medyatörler sürecin kronikleşmesinde oldukça etkindir. Bu medyatörler aracılığıyla lenfositlerin davranışlarını, endotel hücre proliferasyonunu ve fibroblastik aktivitenin düzeyini yönlendirebilirler.
• Doku makrofajları (histiositler) bölünerek çoğalırlar. Haftalarca yaşayabilirler. Tüberkülozda ve başka bazı yangılarda oluşan özgün granülomlardaki makrofajlar epitele benzer (epiteloid) görünüm alırlar; bu nedenle epiteloid histiosit ya da epiteloid hücre olarak nitelenirler.
• Makrofajların birbirleriyle kaynaşması ya da yalnız çekirdeklerinin bölün­mesiyle yabancı cisim dev hücreleri ve Langhans dev hücreleri meydana gelir. Lipidleri fagosite edenler “köpüklü” görünüm alır (lipofaj).
• Yangı bölgesindeki makrofajların ve dev hücrelerinin sitoplazmalarında fagosite edilmiş bakteriler, fibrin, eritrosit, parçalanmış polimorflar, yağ, hemosiderin, kolesterin, yabancı cisimler, çeşitli hücre ve doku artıkları bulunur.
• Bağışıklık sisteminin çalışmasında önemli etkinlikleri vardır. Lenfositlere, yangı bölgesindeki yabancı bir antijenin varlığını göstererek onları aktive ederler.
• Dendritik hücreler, monosit kökenli özel hücrelerdir. Sitoplazmalarından dışa doğru uzanan çıkıntılarıyla (dendritler) örümceği anımsatırlar. Sitoplazmalarında Birbeck granülleri adı verilen organel kümeleri vardır. Dalak ve lenf düğümlerindeki foliküllerin germinatif merkezlerinde bulunan B-lenfositleri dendritik hücrelere dönüşebilirler; bunlara foliküler dendritik hücreler adı verilir. Foliküler dendritik hücreler lenf ya da kan yoluyla gelen immun kompleksleri dolaşımdan temizler. Ayrıca algıladığı antijeni belleğinde tutabilme yetisi olan B-lenfositlerinin üretimini yönlendirir.

Monositoid: Monositleri andıran, monosite benzer