Kemikleşen fibroma (ossifying fibroma)

Sementleşen fibroma gibi periodontal membrandaki mezenkimal hücrelerden kökenli selim bir tümördür. Klinik nitelikleri ve mikroskopik özellikleri açısından sementleşen fibromaya çok benzer; bu nedenle, bazı yazarlar tarafından semento-ossifying fibroma olarak adlandırılır. Genellikle altçenede, premolar ve molar dişlerin bulunduğu alanlarda görülürler. Yavaş ve ekspansif büyümesine karşın kemik korteksini aşındırabilen bir tümördür. Kadınlarda sıktır, olguların büyük bölümü 30’lu yaşlar çevresinde kümelenir. Radyolojik incelemede, sınırları oldukça belirgin, uniloküler ya da multiloküler litik lezyonlar saptanır. Lezyon içerisindeki kalsifikasyon düzeyine göre değişen oranlarda radyopak benekler ya da buzlu cam görünümü vardır. Kalsifikasyonun henüz belirginleşmediği olgular ameloblastoma ya da kist izlenimi verir. Aşırı kalsifikasyon içeren olgularda ise, ortada amorf radyopak bir alan ile bunun çevresini kuşatan radyolusent bir çember görülür. Lezyona komşu dişlerin kökleri itilmiştir. Mikroskopik incelemede, ilk bakışta girdaplar oluşturan fusiform hücreler göze çarpar. Olguların çoğu damardan orta derecede zengindir. Tümörün bir başka komponenti olan kalsifikasyonlar ile radyolojik bulgular arasında bağlantı vardır; radyolojisinde tümüyle litik bir alan içeren genç tümörlerde girdapsı yapıların ortasında minik kalsifikasyonlara rastlanır. Buzlu cam izlenimi alınan olgularda ise, osteoblastik ve sementoblastik aktivite sonucu meydana gelen kemik trabekülleri ve küre biçiminde sement (sementikel) oluşumu saptanır. Aşırı kalsifikasyon nedeniyle radyopak bir kitle izlenimi veren oluşumların mikroskopisinde, birbirleriyle anastomozlar yapan, bazı alanlarda sement dokusu da içeren yoğun kemik trabekülleri bulunur. Mikroskopik açıdan ayırıcı tanısı güç olan ossifying fibromalarda klinik ve radyolojik bulgular önem kazanır:

 Çevresindeki kemik dokusuyla arasında oldukça belirgin bir sınır bulunan ossifying fibromaların tedavisi oldukça kolaydır; düzenli kapsülü nedeniyle enükleasyon yöntemi uygulanır. Küçük tümörlerde küretaj yeterli olabilir. Yineleme enderdir. Çocuklarda ve çene-yüz kemiklerinde görülen ossifying fibromalarda yinelemeler sıktır. Osteoblastik ve sementoblastik aktivitenin çok güçlü olduğu bu tür olgular “juvenil ossifying fibroma” ya da “juvenil semento-ossifying fibroma” olarak adlandırılmaktadır. Sement dokusunun üretimindeki hücresel aktivitenin osteoid madde üretimindekine kıyasla daha aktif ve agresif olması klinik açıdan da farklılıklara neden olmakta, cerrahi girişimlerin sonuçlarını etkilemektedir. Klinik açıdan değerlendirildiğinde agressif ossifying fibroma, histopatolojik niteliklerine bakıldığında psammo-osteoid fibroma ve psammomatoid osteoid fibroma şeklinde tanımlamalarla da karşılaşılmaktadır.