Hipertansiyon: Renin-Angiotensin Sistemi (RAS)
Kan basıncını düzenleyen 2 önemli faktör vardır:
- (a) Böbrekler
- (b) Sodyum dengesi
Bu denge -özellikle şok olgularında- çok önemlidir. Bu 2 faktör vücuttaki sıvı hacmini korumak ve kan basıncını normalleştirmek amacını güder. Böbrekler ve sodyum dengesi arasındaki işbirliği endokrin sistemin renin-angiotensin (Renin-Angiotensin Sistemi, RAS) etkileşimiyle sağlanır:
- Hipotansiyon ortamında renin üreterek kan basıncı üzerinde büyük bir etki oluşturur; jukstaglomerüler hücrelerin ürettiği renin angiotensinogen’i angiotensin I’e dönüştürür (renin proteaze grubundan bir enzimdir).
- Endotel hücrelerinin yüzey proteinlerinden biri olan ACE (Angiotensin-Converting Enzyme) angiotensin I’in yapısını değiştirerek angiotensin II’ye dönüştürür.
Angiotensin II’nin 3 işlevi vardır;
- Direkt vazokonstriksiyon (vazokonstriksiyon kan basıncını doğrudan yükseltir),
- Santral sinir sistemindeki dolaşım merkezini uyarmak (kalbin atım gücünü arttırma çabasıdır),
- Adrenallerden aldosteron salgılanmasını tetikleyerek Renin-Angiotensin-Aldosteron Sistemini (RAAS) etkinleştirir (aldosteron böbrekleri etkiler; aldosteron düzeyi yükselince böbrek tubuluslarından sodyum emilimi artar, sodyum su tutarak kan basıncını yükseltir.
Bu sistemi dengeleyerek kan basıncını normal düzeyde tutma çabası atriumdaki özgün hücreler tarafından üretilen ve atrial natriuretic factor (ANF) adı verilen bir hormon ile sağlanır. ANF böbrekteki özgün reseptörlere bağlanarak sodyum atılımını hızlandırır.RAS ya da RAAS sisteminin hiperaktif davranışı ya da ANF etkinliğinin yetersizliği kan basıncının yükselmesine neden olur.
Kan basıncının düzenlenmesinde 2 önemli etmen daha vardır:
- Kalp: Kardiyak debi, miyokard kontraktilitesi, kalp atış hızı ve kan hacmi ile belirlenir. Sodyum yükü, mineralokortikoidler (aldosteron) ve sodyum atılımını indükleyen natriüretik faktörler kan hacmini etkilerler.
- Vasküler direnç (özelikle arteriolleri etkileyen): anjiyotensin II, katekolaminler, tromboksan, lökotrienler, endotelin, vazodilatörler (kininler, prostaglandinler, nitrik oksit ve adenozin)