Gingival fibromatozis - Fibromatosis gingivae
Gingival dokudaki fibroblastik aktivite nedeniyle artan aşırı ekstrasellüler matriks üretiminin sonucu olarak dişeti papillerinde görülen yerel ya da yaygın hiperplazilerdir. Yerel hiperplazilerde genellikle bir ya da birkaç dişeti papili etkilenir. Yaygın hiperplazilerde tüm dişetlerinde, bazan kuronları örtecek kadar ileri düzeyde hiperplaziyle karşılaşılır. Yerel hiperplazilerin en önemli nedeni, diştaşları, diş plakları ve uzun süreli kronik gingivitislerdir.
Klinikte, gingival hiperplaziye 4 tabloda rastlanır:
İlaçların neden olduğu dişeti hiperplazileri: Dişeti büyümelerinin büyük bölümünde ilaçların etkileri en önemli nedendir. Bu tür ilaçlar, dişetindeki fbroblastik hücrelerin proliferasyonunu ve aşırı ekstrasellüler matriks oluşturmaları tetikler. Söz konusu etki gösteren 3 tür ilaç bilinmektedir:
- Antiepileptikler (antikonvülsanlar): Özellikle dilantin (phenytoin)
- İmmunosüpresifler: Cyclosporine A
- Kalsiyum kanal blokerleri: Nifedipine, verapamil, diltiazem gibi antihipertansif ve angina pectoris önleyici ilaçlar
Bireye-özgü nedenler: Hastaya özgü etmenlerin neden olduğu, kalıtımla ya da ilaçlarla ilgisi olmaksızın görülen dişeti büyümeleridir; başlıca nedenler;
- Diş taşları ve diş plaklarının neden olduğu hiperplaziler
- Gebe kadınlarda ve puberte dönemindeki çocuklarda görülen (hormonal kökenli) yaygın ya da yerel dişeti hiperplazileri
- Ağız solunumu
- Crohn hastalığı
- Sarkoidoz
- Diabetes mellitus
- Amiloidoz
- Lösemi (fibrozis içermez, lösemik hücre infiltrasyonunun sonucudur)
Kalıtsal izole dişeti hiperplazileri (herediter gingival fibromatozis): Klinikte yalnızca dişeti hiperplazisinin saptandığı, 5 fenotipi olan bir sendromdur; fenotiplerden ikisi (fenotip 1 ve fenotip 5) otozomal dominant yolla aktarılır. Çok ender görülen öteki 3 fenotipe Çinli ilelerde rastlanmıştır ve kalıtım mekanizması bilinmemektedir.
Sendroma-özgü dişeti hiperplazileri: İdiopatik dişeti hiperplazilerine genellikle sendroma-özgü bulgulardan biri olarak rastlanmaktadır.Bazı sendromlarda saptanan dişeti büyümeleri, bu sendromlardaki konvülsiyonları önlemek için uygulanan antiepileptiklerin yan etkisine bağlıdır. Bu sendromlara verilebilecek başlıca örnekler: