Asbest ve Asbestozis

Asbest (asbestos) silisyumun sodyum, demir, magnezyum ve kalsiyum içeren lifsel mineral yapısında hidrate silikatlardan oluşur. Isıya, aşınmaya ve kimyasal maddelere çok dayanıklı oılduğu için ses ve ısı yalıtımı, ütü tahtaları ve fırın eldivenleri, fren balataları, su ve kanalizasyon boruları, motorlu araçların lastikleri, çimento üretimi, badana boyası ve başkaca yerlerde kullanılmış olup üretimi ve tüketimi yasaklanmıştır. Asbestin doğada yayılmış onlarca türü vardır. Bazı yörelerde, suda ve havada eser miktarlarda bulunabilir, ancak kanserojen etkisini gösterecek düzeyde değildir.

Asbest kökenli doğa kirliliği: Asbest bazı yörelerde, suda ve havada eser miktarlarda bulunabilir, ancak kanserojen etkisini gösterecek düzeyde değildir; Türkiye’deki asbestli bölgeler: Denizli (Tavas), Kütahya (Aslanapa, Gediz), Diyarbakır (Çermik ve Çüngüş), Eskişehir (Mihalıççık, Kaymaz, Çifteler), Kahramanmaraş (Afşin, Şarkışla), Konya (Ereğli, Ayrancı, Halkapınar), Sivas (Yıldızeli, Şarkışla), Urfa (Siverek), Elazığ (Maden, Palu).

Asbestozis (asbestosis) asbest ya da asbestos olarak bilinen silikatların neden olduğu, akciğerlerin özellikle alt loblarında alveol septumlarını kalınlaştıran güçlü diffuz interstisiyel fibrozis, plevra yapışıklıkları ve kalsifikasyon alanları izlenen, pulmoner hipertansiyon, cor pulmonale, plevra effüzyonu ile kanser (bronş karsinomu, malign mezotelyoma) riski yüksek olan pnömokonyoz

Patoloji: Asbestos kristalleri akciğer içerisinde ve doku aralıkları boyunca (aktif ya da pasif) hareketlenerek plevraya dek ulaşabilirler. Kronik asbestoziste akciğerlerin özellikle alt loblarında alveol septumlarını kalınlaştıran güçlü diffuz interstisiyel fibrozis, plevra yapraklarında fibrozis, fibröz plaklar ve kalsifikasyon alanları izlenir. Akciğerdeki asbestos kristalleri demir de içeren organik bir kılıf tarafından kuşatılır (asbestos (ferruginös) cisimcikleri). 

• Sonuçlar:
  • Akciğerlerdeki kronik interstisiyel fibrozis (pulmoner hipertansiyon) sonucu gelişen cor pulmonale
  • Plevra yapışıklıkları ve effüzyonu
  • Tümör oluşması: Asbestozis olgularında 2 tür tümör gelişebilir; 
    • Bronş karsinomu (sıklıkla adenokarsinom),
    • Malign mezotelyoma (bronş karsinomuna kıyasla görece az - %3).