Antrakoz

Antrakoz (anthracosis), pnömokonyozların en sık rastlanılan türüdür; akciğerlerde ve bölgesel (mediastinal) lenf düğümlerinde karbon partikülleri birikir. Kömür madeni çalışanlarında ve fosil yakıtlarının tüketildiği yörelerde yaşayanlarda görülür. Kömür pigmentinin çok büyük bölümü makrofajların sitoplazmalarındadır.

Maden emekçilerinde saptanan 3 tipi vardır:

• Asemptomatik antrakoz: Klinik bulgu vermeyen olgulardır. Otopsilerde karbon partiküllerinin neden olduğu değişik şekillerde lekeler belirlenir.
• Basit tip antrakoz: Kömür ve silisyum tozlarının birlikte solunduğu ortamlarda çalışanlarda sık görülür; akciğer fonksiyonlarını düşük düzeyde azaltan hafif bir fibrozis saptanır. Emfizem alanları bulunabilir.
• Progressif masif akciğer fibrozisi: Akciğerler kapkaradır; bu koyu renkli ortam içinde bazılarının çapları 2 cm’yi bulabilen fibröz nodüller ile bunların kaynaşmasından oluşan geniş fibrozis alanları izlenir. İçinde silisyum kristalleri görülen nodüllere “silikotik nodül” tanımı yapılır. Akciğer fonksiyonları oldukça azalmıştır; prognozu kötüdür.

Bu sürece “otoimmun bir hastalık” da eşlik ederse gelişen tabloya “Caplan sendromu” adı verilir. En sık görülen otoimmun hastalık romatoid artrit’tir; skleroderma ya da SLE görece seyrektir. Bu tür toz hastalıklarında akciğerlerde fibrozis ve buna bağlı cor pulmonale belirebilir. Tümör ve tüberküloz oluşumuna uygun bir ortamdır.