Actinic cheliosis (solar cheilitis)

Uzun süre güneş altında çalışan beyaz derililerde (çiftçi, gemici, balıkçı), özellikle alt dudakta görülen dejeneratif bir olgudur. 

• Ultraviole ışınlarına bağlı genotoksisite ve fotokarsinogenezis sonucu kanserleşme eğilimi gösterirler
• 50 yaş üzeri erkeklerde görece sık görülür
• Vermilion üzerinde ve orta çizgiye yakın alanlarda meydana gelir. Hafif bir eritemle başlayan lezyon giderek sınırları silik kaba bir görünüm kazanır. Zamanla tümsek oluşturmaya başlayan lezyonun çevresinde ve üzerinde yer yer çatlaklar içeren güçlü hiperkeratoz belirir
• Ağrılı ve kaşıntılıdır. 
• Plak biçimindeki oluşumun tepe noktasında üzeri yara kabuğu ile örtülü iyileşmeyen (kronik) bir ülser gelişebilir. Lezyonun tedavisinde cerrahi yöntemler kullanılır (V-rezeksiyon)
• Mikroskopik inceleme
  • Atrofik epitelin üzerinde güçlü bir hiperkeratoz, yer yer akantoz ve spongioz saptanır; keratinleşme olgusu parakeratoz ve ortokeratoz niteliğindedir
  • Bazal hücrelerde vakuoller vardır
  • Zamanla gelişen küçük ülserler çevresinde ve atrofik epitelin bulunduğu kesimlerde displastik değişiklikler ve CIS bulguları saptanır
  • Damarlar geniştir
  • Güneş ışınlarının etkisiyle meydana gelen dejenerasyon, bağ dokusu liflerinde amorf bazofilik boyanmaya neden olur (solar elastozis). 
    • Solar elastozis alanlarına komşu kesimlerde mast hücresi kümeleri saptanır (bağ dokusundaki dejenerasyona makrofaj ve mast hücresi kökenli proteaze sınıfı enzimlerin neden olduğu belirlenmiştir)
  • Ayrıca, gruplar oluşturan lenfosit toplulukları ile az sayıda eozinofiller görülür