Plazma hücreleri - Plazmablastlar

Plazma hücreleri (plasma B cells, plasmocytes), B-lenfositlerden kökenli hücrelerdir; kemik iliğinden ayrılan B-lenfositleri lenf düğümlerindeki foliküllerin germinatif merkezlerinde toplanırlar ve gerektiğinde plazma hücrelerine dönüşerek dolaşıma çıkarlar (normalde dolaşım kanında bulunmazlar).

B-lenfositlerinin işlevi genellikle T-lenfositlerince (özellikle CD4+) denetlenir ve düzenlenir. T-lenfosit kökenli sitokinler ya da etkin bir antijen (lipopolisakkaridler, stafilokok kökenli protein A, CMV, EBV) B-lenfositlerinin proliferasyonunu, plazma hücrelerine (plasma B-cells) dönüşmesini ve immunoglobulinleri üretmesini tetiklerler. Bu süreç lenfoid dokulardaki (lenf düğümleri, dalak, tonsillalar, Peyer plakları, vb) foliküllerin germinatif merkezlerinde başlar; folikül sayısı artar, germinatif merkezler yoğun hücre kümelenmesi nedeniyle genişler.

Plazmablast: Plazma hücresine dönüşmekte olan B-lenfosit
Farklı immunoglobulinleri (IgG, IgM, IgA, IgD ve IgE) üreten farklı plazma hücresi klonları oluştururlar.

Plazma hücrelerinin ürettiği immunoglobulinler canlı etkenlerin fagositozunu kolaylaştırır (opsonizasyon) ve kompleman sistemini aktive ederler. Özgün antikorlar ise, antijenlerin nötralizasyonunu ve antikorların yönlendirdiği sitotoksik işlevlerin aktivasyonunu sağlarlar.

Mikroskopik özelliklerini kolay anlamak için haşlanmış katı bir yumurtayı uzamına 2 eşit parçaya ayırın ve bakın. Ovoid bir kesit yüzeyinde ekzantrik konumda çekirdek (yumurta sarısı) görülür. Plazma hücrelerinin sitoplazmaları hafif bazofiliktir, çekirdeklerinin kromatin dizilişi ise at arabası tekerleğini andırır. Sitoplazmalarındaki bolca endoplazmik retikulum ve Golgi aparatı varlığı immunoglobulin üretiminin kaynağını açıklar.

Kronik yangılarda lenfositlerle birlikte ön planda görülen plazma hücrelerinin ürettiği antikorlar antijen nötralizayonu ve yabancı partiküllerin temizlenmesinde önemli yer tutar.