Onarım (reparasyon)

Onarım (reparasyon), rejenerasyonun gerçekleşemediği doku kayıplarında ya da rezolüsyonun yetersiz kaldığı (eksüdanın tam olarak temizlenemediği) olgularda görülen iyileşme türüdür. Onarım olgusunun bir başka türü de doku kaybının bulunduğu olgularda izlenir; ortadan kalkan hücrelerin yerini daha düşük değerde ve aynı cinsten olmayan hücreler çoğalarak doldurur. Doku kaybının bulunduğu alana önce eksüdasyon gerçekleşir. Onarım olarak nitelen süreç aslında defekt alanının kollagen ve öteki ECM ürünleriyle doldurulmasıdır (sikatris; scar). Rejenerasyon olgusu –kısıtlı da olsa- onarım sürecinin bir parçasıdır.

Onarım sürecini etkileyen 3 önemli faktör vardır;

1. Zarar gören dokunun proliferasyon gücü
2. ECM organizasyonu
3. Yangı süreci

Yara iyileşmesi uzar ve yangı kronikleşirse aşırı EMC üretimi nedeniyle fibrozis oluşur. Eksüda zamanla granülasyon dokusuna dönüşür, son aşamada ise genellikle fibroblastlar ve ürettikleri kollagen lifler bu defekti doldurur (fibrozis). Santral sinir sistemindeki parenkim kayıpları glial hücreler ve lifleriyle doldurulur (gliozis). 

Fibrozis: Hücre proliferasyonları, hücrelerarası etkileşim ve hücre-matriks etkileşimi ile ECM üretimi yara iyileşmesinde ve kronik yangılarda saptanan önemli bir bulgudur. Yoğun fibrozis saptanan kronik yangıların bir bölümü otoimmun hastalıklara (romatoid artrit), bazıları toksik maddelerin etkisine (siroz), bir bölümü ise fiziksel nedenlere (radyasyon) bağlıdır. Bu tür olgulardaki lenfosit-makrofaj etkileşimi fibrozisi tetikleyen büyüme faktörleri ve fibrojen sitokinler (TGF-β), proteazeler ve benzer etkili medyatörlerin salgılanmasına neden olur.